COPD

Wat is COPD?

De afkorting COPD staat voor Chronische Obstructieve Longaandoeningen. In feite is COPD een verzamelnaam voor longemfyseem en chronische bronchitis. Bij longemfyseem gaat de rek uit de longen en verdwijnt een deel van het longweefsel. De rek heb je nodig om makkelijk uit te ademen. Bij longemfyseem gaat dit dus moelijker. Bij chronische bronchitis is er sprake van een chronische ontsteking aan het longslijmvlies als gevolg van langdurige blootstelling aan irriterende stoffen (zoals roken). Bij COPD zijn de longen dus ontstoken en beschadigd. Hierdoor zakt je zuurstofgehalte in je bloed en krijg je meer moeite met ademen, moet je veelvuldig hoesten en heb je last van slijm. Het is een chronische aandoening die niet te genezen is. COPD zorgt op de langere termijn voor een verminderde longinhoud, kortademigheid tijdens dagelijkse bezigheden, krachtsverlies en conditieverlies. In een vergevorderd stadium kan het zelf nodig zijn om zuurstof toe te dienen.  Het is een heftige aandoening met ook veel gevolgen op sociaal niveau voor de patiënt.

Klachten

Typische klachten van COPD zijn hoesten, slijm opgeven, benauwdheid, vermoeidheid en kortademigheid bij inspanning.  In een vroeg stadium is dit vooral bij zware lichamelijk inspanning, maar naarmate de COPD vordert kan dit zelfs bij de gewone dagelijkse dingen zijn. Ook kun je last hebben van een piepende en/of brommende ademhaling en regelmatig luchtweginfecties. Typisch voor COPD is dat de problemen zich vooral voor doen met het uitademen (vanwege de afgenomen rek in de longen).

Als je deze klachten ervaart, en je hebt het vermoeden dat dit aan de hand zou kunnen zijn, is het raadzaam om zo snel mogelijk contact op te nemen met de huisarts. Om te kijken of je COPD hebt, zal de huisarts je onderzoeken en je eventueel doorsturen voor een longfunctietest.

Oorzaken

Ongeveer 80% van de patiënten met COPD rookt of heeft gerookt. Ook kan COPD ontstaan doordat mensen langere tijd met stoffen hebben gewerkt die het longslijmvlies irriteren of zelfs meeroken. Door het inademen van de rook of irriterende stoffen, raakt het longslijmvlies geïrriteerd. Je krijgt hierdoor schade aan de kleine luchtwege in de longen en er ontstaan een toename van slijm. Hierdoor ga je vervolgens meer hoesten en word je kortademig omdat je longen niet meer voldoende kunnen functioneren.

In een enkel geval ontstaat COPD door een genetisch erfelijke ziekte, namelijk alpha-1 antitrypsine deficiëntie (AAT). Bij AAT raken vaak de longen en de lever ernstig beschadigd. Dit komt gelukkig maar heel zelden voor.

Wat kan ik er zelf aan doen?

Als u COPD heeft zal dit veelal herhaling zijn van informatie die u al heeft. We vinden het echter belangrijk om u een volledig overzicht te geven van de mogelijkheden en wie weet vindt u nog wat nieuwe tips.

Vermijd prikkelende stoffen.

• Het beste wat je kunt doen is zoveel mogelijk rookvrij leven. Stoppen met roken en het vermijden van meeroken voorkomt verder schade aan de longen. Ook fijnstof, verflucht, baklucht en braadlucht kunnen zorgen voor benauwdheid en meer irritatie van de longen. Zorg daarnaast ook voor een goede ventilatie in uw woonkamer, slaapkamer en op het werk.

Beweeg voldoende (zie algemene beweegadviezen).

• Voldoende bewegen is belangrijk voor iedereen, maar extra belangrijk voor mensen met COPD. Bewegen stimuleert namelijk de opname van zuurstof in de cellen, het maakt de ademhalingspieren sterker en zorgt voor een grotere longinhoud. Hierdoor neemt je conditie toe en zullen klachten als benauwdheid en hoesten minder worden. Het verkleint ook de kans op een opname in het ziekenhuis.
• Houd je minimaal aan de beweegrichtlijn. Deze geeft aan dat je minimaal 2,5 uur per week matig intensief moeten bewegen om gezond te zijn, in combinatie met spier- en botversterkende oefeningen. Bij mensen met COPD raden we aan om elke dag minimaal een half uur matig intensief te bewegen. Ga bijvoorbeeld wandelen, fietsen of zwemmen. Train ook je armspieren en je romspieren. Deze ondersteunen je ademhandeling waarom je minder snel kortademig wordt.
• Als je COPD hebt wordt je waarschijnlijk kortademig van matig intensief bewegen. Dit komt omdat je lichaam meer zuurstof vraagt dan wat jouw longen op dat moment kunnen leveren. Laat je hierdoor niet tegen houden, blijf vooral rustig doorgaan. Op de langere termijn zul je merken dat de klachten minder worden en dat je meer kunt. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat sporten en voldoende bewegen bijdraagt aan minder klachten, een langer leven en een hogere kwaliteit van leven.
• Vaak zijn mensen met COPD bang om het benauwd te krijgen en bewegen hierdoor minder. Dit is heel begrijpelijk, maar niet de juiste weg. Neem contact op met de fysiotherapeut om te werken aan een goede ademtechniek en te trainen in groepsverband. Nu dit door de corona-maatregelen niet mogelijk is, kun je gebruik maken van een e-consult. De fysiotherapeut helpt met je ademhaling en denkt mee over een individueel trainingschema. De fysiotherapeut zal je ook motiveren om nét dat tandje meer te doen en je ook aangeven wanneer je wat rustiger aan mag doen.

Zorg voor een goede ademtechniek in rust en tijdens inspanning.

• Een goede ademtechniek is belangrijk om niet te snel kortademig te worden en voorkomt verkramping van de ademhalings- en hulpademhalingspieren. Vul onderstaand formulier in en je ontvangt een gratis overzicht van enkele belangrijke ademhalingsoefeningen. Probeer deze 3x per dag te doen en plan hiervoor vaste momenten in. Let er ook op dat je tijdens inspanning zo min mogelijk te praat. Hierdoor gaat je ademhaling uit balans.

Eet gezond.

• Bij COPD is het ook erg belangrijk om goed en gezond te eten. Normaal gesproken gaat ademhalen vanzelf, maar nu kost het extra moeite en energie. Bij mensen met COPD kan er sprake zijn van ondergewicht en overgewicht. In beide gevallen is het dan vaak niet van belang om meer of minder te gaan eten, maar vooral om anders te gaan eten. Op de website van het voedingscentrum staan goede tips om gezond en gevarieerd te eten. Ook kun je contact opnemen met een dieetist, die hebben veel ervaring in het begeleiding van mensen met COPD.

Ook kan het voorkomen dat je te moe bent om te eten, of smaakt het eten niet meer. Soms ben je te moe om te eten of smaakt het eten niet meer. In dat geval is het toch belangrijk om te eten. Het zorgt er namelijk voor dat je voldoende energie hebt voor je ademhaling.