Reumatoïde artritis

Wat is reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis is een aandoening waarbij pijnlijke en stijve gewrichten centraal staan. In de volksmond wordt reumatische artritis ook wel gewoon “reuma” genoemd. Omdat er veel soorten van reuma zijn, gebruiken we hier steeds de term reumatische artritis. Reumatoïde artritis is een vorm van ontstekingsreuma waarbij ontstekingen plaatsvinden in en rondom gewrichten. Dit veroorzaakt onder andere pijn en stijfheid. Op den duur kan dit leiden tot aantasting van het gewricht, artrose en zelfs vervormingen van gewrichten.

Reumatoïde artritis versus artrose

Het is belangrijk om reumatische artritis niet te verwarren met artrose (osteoartritis). Hoewel artrose ook wordt gezien als een vorm van reuma en reumatische artritis artrose kan veroorzaken, is artrose geen ontstekingsreuma. Bij artrose is er sprake van kraakbeenschade in een gewricht. Dit veroorzaakt vervolgens ontstekingen in het gewricht en schade aan het bot. De oorzaak is meestal slijtage van het kraakbeen op basis van leeftijd en/of onjuiste belasting. Bij reumatoïde artritis ontstaan ontstekingen in het gewricht vanwege een fout in het afweersysteem. Dit wordt ook wel een auto-immuunziekte genoemd. Kenmerkend voor reumatoïde artritis is dat klachten symmetrisch aanwezig zijn, dus zowel links als rechts dezelfde gewrichten.

Het afweersysteem en een auto-immuunziekte

Normaal gesproken beschermt je afweersysteem (ook wel immuunsysteem genoemd) je tegen schadelijke indringers van buitenaf, zoals slechte bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Het afweersysteem is dus erg belangrijk voor ons. In het geval van een auto-immuunziekte zoals reumatoïde artritis, is er sprake van een onjuiste afweerreactie. In plaats van dat het afweersysteem schadelijke indringers aanvalt, valt het nu stofjes (eiwitten) aan die thuishoren in ons lichaam. Er vindt in dat geval dus een afweerreactie plaats tegen het eigen lichaam. Deze afweerreactie gaat gepaard met een ontsteking in en rondom een gewricht. Bij reumatoïde artritis zijn niet alleen de gewrichten aangedaan, maar kunnen ook pezen en slijmbeurzen gaan ontsteken. Deze ontstekingen kunnen vervolgens onherstelbare schade aanrichten. Ook kunnen de ontstekingen op den duur de vaatwanden van de bloedvaten beschadigen.

Weetje: Bij een allergie is er ook sprake van een onjuiste afweerreactie, waarbij het afweersysteem reageert op niet-schadelijke stofjes (eiwitten) van buitenaf zoals bijvoorbeeld pollen, koemelk of kattenhaar.

Klachten

Reumatoïde artritis kan heel plotseling beginnen maar zich ook sluipend ontwikkelen. Het is een chronische aandoening waarbij de klachten wisselend kunnen zijn. De belangrijkste klacht is pijn en stijfheid waardoor bewegingsbeperkingen ontstaan. Je kunt hierdoor moeilijker de activiteiten doen die je zou willen doen. De pijn en stijfheid zijn het gevolg van gewrichtsontstekingen en kunnen soms in meerdere gewrichten tegelijk aanwezig zijn. Het is wel zo dat de klachten een symmetrisch patroon hebben. Heb je bijvoorbeeld klachten aan het duimgewricht links, dan ook aan het duimgewricht rechts.

Reumatoïde artritis geeft de volgende klachten:

  • Pijn, stijfheid en zwelling in meerdere gewrichten, vaak zowel links als rechts
  • Bewegingsbeperkingen in de gewrichten als gevolg van de pijn en/of zwelling
  • Pijn in rust (dus zonder te bewegen of te belasten heb je al pijn)
  • Startstijfheid of ochtendstijfheid
  • Wisselend klachtenbeeld
  • In veel gevallen is er ook sprake van vermoeidheid

Ook vermoeidheid komt vaak voor bij mensen met een auto-immuunaandoening zoals reumatoïde artritis. Dit is een symptoom wat zeker in de behandeling van reumatoïde artritis niet over het hoofd moet worden gezien. Oorzaak van de vermoeidheid is vaak een combinatie van factoren. Je kunt vermoeid zijn van de ziekte zelf (je lichaam “werkt” om de “indringers” buiten te houden), je kunt moe zijn van de medicijnen die je krijgt om de ontstekingsreactie te onderdrukken en je kunt ook vermoeid worden van de pijn, vooral als je hierdoor ’s nachts slecht slaapt.

Als er een vermoeden is van reumatoïde artritis, is het belangrijk om zo snel mogelijk naar de huisarts te gaan. Op basis van enkele vragen en onderzoeken kijken de huisarts of het noodzakelijk is naar een reumatoloog te gaan. Als er daadwerkelijke sprake is van reumatoïde artritis, is een vroege behandeling noodzakelijk om schade zoveel mogelijk te voorkomen.

Oorzaken

Zoals vermeld is reumatoïde artritis een auto-immuunziekte. Hoe dit ontstaat en waarom iemand reumatoïde artritis krijgt is tot op heden onbekend. Wat we wel weten is dat reumatoïde artritis kan voorkomen op alle leeftijden, hoewel het vaker ontstaat op latere leeftijd. Mogelijk heeft dit te maken met de veroudering van het afweersysteem. Erfelijke factoren spelen maar een kleine rol. Ook hebben vrouwen hebben 2-3 keer vaker reumatoïde artritis dan mannen. Wel is het zo dat mensen die roken meer kans hebben op het krijgen van reumatoïde artritis.

Wat kun je zelf doen?

Als reumatoïde artritis is vastgesteld door een arts, zullen medicijnen een belangrijke plaats innemen in de behandeling. De medicijnen zorgen voor het verminderen van pijn, stijfheid en ontstekingen. Hierdoor zal ook gewrichtschade beperkt worden. Het is dus ten allen tijde belangrijk om de medicatie juist in de nemen. Door te stoppen met roken, voldoende en op de juiste manier te bewegen en gezond te eten, lukt het vaak om de klachten en gevolgen van reuma beter onder controle te houden.

Stoppen met roken

  • Roken is een belangrijke risicofactor voor het krijgen van reumatoïde artritis. Ook verhoogt het de ziekteactiviteit als je de aandoening hebt door een toename van het aantal ontstekingsprocessen. Roken geeft dus direct meer klachten. Ook werkt reuma-medicatie minder goed als gevolg van roken (dit geldt dan vooral voor methotrexaat en zogenaamde TNF-blokkers).
  • Onder invloed van roken kunnen bepaalde eiwitten in het lichaam veranderen. Het lichaam wil deze veranderde eiwitten afstoten waardoor het lichaam antistoffen gaat aanmaken (zogenoemde anti-CCP). Hierdoor ontstaat dus een auto-immuunreactie.
  • Mensen met reumatoïde artritis hebben vaak een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (link). Enerzijds tasten de ontstekingen die gepaard gaan met reumatoïde artritis p den duur de vaatwand van de bloedvaten aan. Dit veroorzaakt hart- en vaatziekten. Anderzijds verhogen medicijnen voor de behandeling van reumatoïde artritis voor een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Dit zijn de zogeheten NSAIDs. Een andere soort medicijnen die vaak gebruikt wordt bij reumatoïde artritis, DMARDs, verlaagt dan juiste weer de kans.
  • Als je reumatoïde artritis hebt en je rookt, heb je dus een extra verhoogde kans op hart- en vaatziekten. Bij reumatoïde artritis is het dus extra belangrijk om te stoppen met roken.

Beweeg voldoende

  • Voldoende bewegen is belangrijk voor iedereen, maar extra belangrijk voor mensen met reumatoïde artritis.
  • Houd je minimaal aan de beweegrichtlijn. Deze geeft aan dat je minimaal 2,5 uur per week matig intensief moet bewegen om gezond te zijn, in combinatie met spier- en botversterkende oefeningen. Bij mensen met reuma raden we aan om elke dag minimaal een half uur matig intensief te bewegen, inclusief de spier- en botversterkende oefeningen. Als je ouder bent dan 65 jaar raden we ook de balansoefeningen aan.
  • Reumatologen adviseren mensen met reumatoïde artritis zich te laten begeleiden door een deskundige fysiotherapeut of oefentherapeut. Een fysiotherapeut geeft advies over hoe je het beste kunt bewegen om de belasting op je gewrichten te verminderen en weet welke vorm van bewegen voor jou geschikt is. Ook weet de fysiotherapeut wat er allemaal mogelijk is: van fitness, tot yoga en zwemlessen in verwarmd water.

Zorg voor een gezond gewicht

  • Een gezond gewicht zorgt ervoor dat je makkelijker kunt bewegen en de druk op je gewrichten vermindert.

Eet gezond (eet voldoende vette vis en zorg voor voldoende calcium)

  • Als je reumatoïde artritis hebt, heb je een grotere kans op osteoporose. Ter voorkoming van osteoporose is het goed om te letten op voldoende calcium in de voeding. Calcium is belangrijk voor de botaanmaak. Het zit onder andere in zuivelproducten (melk, kaas, met calcium verrijkte sojaproducten), maar ook in brood, sardientjes, broccoli, spruitjes, bloemkool, andijvie, peulvruchten, noten, gedroogde abrikozen en vijgen. Ook kalkrijk leidingwater is een belangrijke bron van calcium.

Ga vaak naar buiten (zorg voor voldoende vitamine D)

  • Er zijn onderzoeken die aantonen dat vitamine D een gunstig effect heeft bij reumatoïde artritis. Het is echter nog niet voldoende onderzocht. Vraag eventueel je reumatoloog of huisarts of het voor jou belangrijk is om extra vitamine D te nemen.
  • Je kunt ook zelf zorgen voor voldoende vitamine D. Zonlicht is verreweg de belangrijkste bron van vitamine D. Een dagelijkse blootstelling van 15-30 minuten aan de zon (met ontbloot gezicht en handen) is doorgaans voldoende voor 2/3 van de dagelijkse hoeveelheid aan vitamine D. Meer naar buiten is natuurlijk altijd beter, ook voor de mentale gezondheid. Echter, door veroudering of bij mensen met een donkergetinte huid, is dit soms niet voldoende. Vette vis zoals zalm, haring, paling, makreel en sprot bevat ook vitamine D. Overgewicht remt juist de aanmaak van vitamine D uit zonlicht.

Alcoholgebruik

  • Uit onderzoek blijkt dat wanneer mensen regelmatig alcohol nuttigen, dit de kans op het krijgen van reumatoïde artritis verkleint en ook het verloop van de ziekte licht verbeterd. Het gaat hier wel om “matig” gebruik van alcohol.

Bronnen:

Hurkmans. Dynamic exercise programs (aerobic capacity and/or muscle strength training) in patients with rheumatoid arthritis. Cochrane Database Syst Rev 2009;7(4).

Heb je een vraag over deze aandoening? Stel deze dan gerust. Fysiotherapeuten van mijnfysiothuis.nl geven (gratis) antwoord op uw vraag.

    PS. Wij houden ook niet van SPAM, jouw gegevens worden alleen gebruikt voor onze dienstverlening. Voor meer informatie, bekijk onze Privacyverklaring.